Những năm gần đây hàng loạt thông tin cà phê tẩm trộn làm  hoang mang dư luận. Người tiêu dùng không thể phân biết được cà phê mình đang dùng là cà phê nguyên chất hay tẩm trộn. Cùng thói quen quan niệm cà phê phải có vị bơ, béo ngậy, sánh đã ảnh hưởng không ít đến chất lượng cà phê rang xay thành phẩm. Không đơn giản mà hạt cà phê được đánh giá cao hơn nhiều các loại hạt khác, cà phê cũng dễ dàng phân biệt hơn so với những loại hạt ngũ cốc khác. 

1. Khối lượng hạt cà phê

• So với nhiều loại hạt ngũ cốc khác như: Đậu nành, hạt bắp thì hạt cà phê có độ chắc và nặng hơn nhiều, bởi về sự phát triển cây cà phê phát triển cây thân gỗ nên sự cấu thành về thể tích khá nhau khi rang thành phẩm.
• Bởi sự khác biệt trong sự phát triển hạt cà phê  khi rang lên đến 1 nhiệt độ nhất định sẽ nở lớn và thể tích tăng từ 1,5-2 lần và trọng lượng giảm từ 20-30%.
• Nếu chúng ta làm một phép thử so sánh, để 2 bịch khối lượng như nhau, 1 bịch là bột cà phê, 1 bịch bột bột ngô – bột bắp sẽ thấy ngay cùng khối lượng nhưng bịch cà phê sẽ được nhiều hơn. 

2. Độ xốp của bột cà phê

• Do phát triển sinh trưởng từ cây thân gỗ, lớp vỏ nhân cà phê, nên sau khi rang xay bột cà phê sẽ bột cà phê nguyên chất rất nhẹ, có độ xốp, tơi và khi xay ra sẽ cảm giác giống mùn gỗ rời ra. Ngược lại các loại bột ngũ cốc khá thường có độ bám, dính vào nhau hơn. 
• Giả sử cùng 2 ly nước tả bột cà phê vào nếu cà phê nguyên chất thường tan chậm hơn trong nước bột cà phê nổi lên trên, không phai màu nhiều, cà phê tẩm trộn sẽ có độ hòa tan trong nước rất cao, chìm nhanh xuống nước.
• Hạt cà phê rang rất giòn, có cấu trúc sợi cellulose đồng đều, dễ vỡ và vỡ đều trong cối xay, nên bột cà phê xay ra có độ xốp, mịn tương đối đồng đều. Trái lại các loại hạt đậu, bắp rang, khi xay bột độ mịn không đồng đều nên không có độ tơi xốp như bột cà phê nguyên chất.

3. Độ mịn của cà phê

• Bột cà phê nguyên chất hạt xay đều, mịn hơn, còn hạt đậu, bắp thì hạt xay ra sẽ không đồng đều bột, hạt to hạt nhỏ. 

4. Màu bột cà phê rang xay

• Nếu rang cà phê đủ độ thì hạt cà phê sẽ có màu nâu đậm, Nếu hạt cà phê rang chưa đến nhiệt độ và thời gian nổ lần 1, tức là ở giai đoạn medium (rang vừa) hoặc light (rang nhạt), thì bột có màu vàng sáng vị chua, và mùi nồng.
• Hạt bắp rang để độn vào cà phê thường có màu “đen” đậm. Nếu bạn nhìn thấy bột trong 1 bịch cà phê có màu nâu đậm ngả vàng, thể tích nhỏ, nhưng cầm nặng tay là tỷ lệ đậu nhiều. Bột cà phê có màu đen thui thể tích cũng nhỏ là có trộn nhiều bắp.

5. Mùi của cà phê

• Nhiều người vẫn bị nhầm lẫn và đánh giá cao mùi của hương liệu hóa học được tẩm vào đậu, bắp bởi vì họ ít có dịp ngửi mùi cà phê bột nguyên chất.
• Bột cà phê nguyên chất có mùi vị rất dễ chịu, đặc trưng. Ngược lại, bắp và đậu nành có mùi hơi tanh, gắt và mùi hăng hắc của hương liệu tẩm vào, bao gồm mùi caramen và chất tạo mùi cà phê.   

6. Phân biệt cà phê khi pha

• Khi chế nước sôi 100 độ C vào phin chứa cà phê thật, lập tức bột cà phê sẽ nở phồng lên, sủi bọt mạnh, thậm chí tràn ra cả ngoài phin. Nếu sau khi cho vài muỗng bột (khoảng 20-25g) vào phin, bạn chế nước sôi vào mà thấy bột trong phin không nở phồng lên, trái lại còn bẹp xuống, lịm xuống và bốc mùi thơm thì chắc chắn trong phin có rất rất ít cà phê, và thậm chí trong loại bột này có tỷ lệ phần trăm rất nhiều bột của các loại hạt khác được tẩm hương liệu nhân tạo nồng độ cao.
• Bột bắp, bột đậu rang khi gặp nước sôi trở nên dẻo, dính và xẹp xuống do các loại ngũ cốc luôn có chứa nhiều tinh bột. Trái lại cà phê được cấu tạo bởi các hợp chất cao phân tử cellulose, chứa rất ít tinh bột. Quá trình rang hạt cà phê nở lớn, bên trong tạo ra các khoảng không khí, gặp nước sôi, không khí bên trong nở lớn, làm sủi bọt bột cà phê và khiến bột cà phê thật trào lên trong phin. 

7. Độ sánh cà phê

• Nước của ly cà phê nguyên chất có độ sánh hầu như không đáng kể. Nước của bột cà phê độn bắp rang hay bột đậu rang chứa rất nhiều tinh bột, nên rất sánh, rất đặc kẹo, thậm chí là sánh dẻo. 

8. Hương và vị của cà phê

• Cà phê khi rang với thời gian đủ và đạt đến nhiệt độ thích hợp sẽ cho ly cà phê nguyên chất có vị đắng thanh xen lẫn vị chua nhẹ nhàng. Vị chua thanh nhẹ nhàng này khác với vị chua của cà phê bị hư do tinh bột để qua đêm. 
• Nếu quen với mùi cà phê nguyên chất thì sẽ phát hiện ra mùi hóa chất tuy giả khá giống mùi cà phê nhưng vẫn là giả, vẫn mang hương vị gay gắt, tuy mạnh mẽ, dai dẳng và gây cảm giác nặng nề, không giống như mùi thanh của chính hạt cà phê đích thực…

9. Bọt của cà phê

• Cà phê nguyên chất khi đánh lên với đường cũng tạo ra 1 ít bọt màu nâu sáng rất đẹp, đồng đều về kích cỡ, đục hơn, trông dày hơn nhưng nhanh xẹp xuống. Nhưng có 1 số người tiêu dùng ngộ nhận và yêu cầu quá đáng về ly cà phê phải có bọt đẹp. Để đáp ứng đòi hỏi của khách hàng hầu giữ khách và thu lợi nhuận, một số nhà sản xuất cho chất tẩy rửa bề mặt vào cà phê để tạo bọt. Nếu bọt mỏng tanh, có óng ánh màu cầu vồng, đánh lên đầy cả ly và rất lâu tan nhìn ly cà phê có vẻ khá đẹp thì chắc chắn đấy là bọt của nước tẩy rửa.